Stanek

                     W listopadzie 1968 roku, po odbyciu służby wojskowej przydzielono mi budowę mostu przez rzekę Swinobródka w Stanku – niedaleko Żedni.

Dobra Stanek należały od 1892 roku do żony fabrykanta dojlidzkiego – Aleksandra Hasbacha –Eugenii. Po ich nabyciu w części rezydencyjno-ogrodowej wzniesiono pałac, zwany zamkiem. Był on podobny do pałacu Hasbachów w Dojlidach. Pałac był otoczony parkiem. Osiowość usytuowania pałacu to regularny układ dróg, kwater sadu, nasadzeń, szpalerów i alei. Nawiązywał do barokowych ogrodów kwaterowych - francuskich. Założenia w tym stylu przetrwały aż do 1915 roku. W połowie sierpnia 1915 r. Hasbachowie przenieśli się w głąb Rosji. Około 20 sierpnia tego samego roku, posuwająca się traktem z Zabłudowa w kierunku Gródka, kolumna wojsk niemieckich w Stanku natrafiła na silną rubież obronną wojsk rosyjskich. Do zlikwidowania tej rubieży Niemcy użyli artylerii. W wyniku tych walk pałac uległ całkowitemu zniszczeniu. Po trzech latach tułaczki po Rosji, Hasbachowie powrócili do Białegostoku. W Stanku w latach dwudziestych XX wieku wznieśli oni drewniany dom leśniczego, w którym kilka pokoi przeznaczyli dla własnych potrzeb, a w pozostałej części - dla administracji prywatnych właścicieli lasów. W parku wówczas urządzono kolistą, betonową fontannę. W 1922 r. folwark Stanek posiadał 3058 ha powierzchni, pokrytej głównie lasami. W okresie II wojny światowej wszystkie budynki w Stanku strawił ogień.. Po wyzwoleniu, folwark w całości przekazano Nadleśnictwu Żednia. Dla potrzeb leśnictwa w 1945 r. do Stanku przeniesiono drewniany dwór Hasbachów z Izbiska.  W budynku tym mieszkały rodziny leśniczych i gajowych między innymi: Krepskich, Sidorowiczów, Masnych i Pawelczuków. Przez Stanek przebiegał trakt: Bielsk - Zabłudów - Gródek - Grodno, którym podróżowano już w XVI wieku                                                                                                                          (wg Wikipedii)

                     Gdy objąłem tą budowę, stary drewniany, spróchniały most był już rozebrany. Rozpocząłem od wykonania i wbijania pali żelbetowych pod podpory mostu.

Okolica piękna . Stary świerkowy las. Z pozostałościami dawnych parkowych nasadzeń.

Leśniczówka, mieszcząca się w budynku podworskim mocno podniszczona.

 Miał tam swoje biuro i mieszkał z rodziną leśniczy Sidorowicz.

 Jego to syna – Michała, sympatycznego, dorosłego już, ale trochę opóźnionego, zatrudniłem jako dozorcę do pilnowania naszego skromnego dobytku.

Na wprost leśniczówki widoczna jeszcze,  była obsadzona lipami droga dojazdowa z Sokola do pałacu. Nieużywana już od dawna i zarośnięta.

Na budowie pracowała stała brygada mostowa – brygadzista Wiktor, jego szwagier Paweł zwany Maniusiem - obaj z Kożlik, cieśla Danilewicz z Ostrówek i jeszcze dwóch do pomocy.

Do  Stanku prowadziła przez las droga polna od szosy Widły – Michałowo, niedaleko Żedni. Wzdłuż drogi tej na poboczu na wiosnę pięknie zakwitały na niebiesko połacie krokusów, zaś w zaroślach na podmokłym terenie na przedwiośniu kwitły na różowo krzewy wawrzynka  wilczełyko.

Świnobródka

 

Któregoś dnia późnym latem, gdy płyta mostu była już zabetonowana i wykonywane były roboty wykończeniowe, przyjechał na kontrolę robót dyrektor firmy.

Po oględzinach wykonanych prac zwrócił się do Pawła – zapalonego grzybiarza, by ten zaprowadził nas w las na olszówki, które w tym czasie były dobrym grzybem jadalnym i wszyscy je zbierali i jedli.

Paweł, trochę wstawiony z chęcią zerwał się i poprowadził nas w las.

Idziemy, idziemy gęsiego przez zarośla, wokół nic nie ma.

Dyrektor krzyczy: Paweł, gdzie te olszówki?

A Paweł: -aaa olszówki?, a, to w tamtą stronę, skręcił w prawo.

Idziemy, idziemy las piękny, drzewa wysokie, grzybów nie ma.

Dyrektor się niecierpliwi: Paweł, gdzie te olszówki?

A Paweł: -aaa olszówki?, a, to w tamtą stronę, i poprowadził nas w całkiem innym kierunku.

Po dłuższym błądzeniu po lesie bez efektów, dyrektor zwyczajowo zaklął: - ssskurcza twoja mać

i wróciliśmy na budowę

Dyrektor wściekły i zmęczony wsiadł do samochodu i nie pożegnawszy się nawet pojechał.

 Wybudowany w 1969 roku most dzisiaj

W tym czasie dwór – leśniczówka była już w złym stanie. Nie remontowana, ze zmurszałym wejściem. Na zewnątrz zaniedbane otoczenie, zamienione w podwórkową rupieciarnię i magazyn leśniczówki. Od żwirowej drogi osłaniał ją rozwalający się, porosły mchem drewniany płot i żywopłot z zasadzonych świerków.

Nadleśnictwo Żednia, nie remontowało leśniczówki, która uległa dewastacji i została rozebrana.

Przed wybudowanym mostem na rzece Świnobródka  leśnicy zbudowali tamę i powstał staw, w którym zatapiano drewno w celu jego konserwacji, a dzisiaj służy jako leśny punkt czerpalny wody.

Po dawnym folwarku z dworem nie zostało śladu. Tylko dociekliwy szperacz dostrzeże w zaroślach węgieł fundamentu dworu-leśniczówki, zaś z drugiej strony leśnej drogi odnajdzie dawny trakt obsadzony starymi, wyniosłymi lipami zarośnięty już lasem i chaszczami.

Pozostałe ślady dworu - leśniczówki